Η Επιστήμη στην Υπηρεσία της Φύσης: Πώς η Τεχνολογία Προστατεύει τον Βοτανικό Θησαυρό της Νότιας Κίνας

Ο Λο Σισιάο, επιμελητής του φυτολογίου του Βοτανικού Κήπου της Νότιας Κίνας, παρουσιάζει το έξυπνο σύστημα διαχείρισης δειγμάτων, Γκουανγκζού, 10 Απριλίου 2025. (Φωτογραφία / Xinhua)

Ένα άνθος που επέστρεψε από την εξαφάνιση

Στις αρχές του 1880, ένας Αμερικανός εξερευνητής ανακάλυψε ένα εντυπωσιακό και μυστηριώδες άνθος κοντά στον ποταμό Λιαντζιάνγκ, στη βόρεια Γκουανγκντόνγκ της νότιας Κίνας. Αργότερα, ένας Βρετανός βοτανολόγος δημοσίευσε σχετική μελέτη, όμως για περισσότερο από έναν αιώνα το φυτό δεν ξαναεμφανίστηκε. Η Primulina tabacum, όπως ονομάστηκε, θεωρήθηκε εξαφανισμένο είδος.

Η ανακάλυψή της εκ νέου τη δεκαετία του 1990 στο Λιαντζού αποτέλεσε επιστημονική είδηση. Μόνο τρία φυτά καταγράφηκαν, ενώ το είδος χαρακτηρίστηκε «κρίσιμα απειλούμενο». Ζει σε μικροπεριβάλλοντα μέσα σε καρστικά σπήλαια, όπου απειλείται από ανθρώπινες παρεμβάσεις.

Το 2002, επιστήμονες από τον Βοτανικό Κήπο της Νότιας Κίνας (SCBG) ξεκίνησαν πρόγραμμα εξωσωματικής διατήρησης. Ανέπτυξαν μεθόδους ταχείας αναπαραγωγής και κατάφεραν να επανεισαγάγουν περίπου 3.000 άτομα στο φυσικό τους περιβάλλον.

Το μέλλον της διατήρησης είναι ψηφιακό

Η ερώτηση «Πόσα είδη υπάρχουν στη Γη;» παραμένει αναπάντητη. Παραδοσιακά, η μελέτη της βιοποικιλότητας βασιζόταν στους ειδικούς. Σήμερα, η τεχνητή νοημοσύνη και τα μεγάλα δεδομένα επαναπροσδιορίζουν την προσέγγιση.

Το φυτολόγιο του SCBG χρησιμοποιεί πλέον ένα έξυπνο σύστημα διαχείρισης, το Cathaya, μέσω του οποίου το 2024 καταχωρήθηκαν πάνω από 50.000 δείγματα φυτών, με περισσότερες από 300.000 εγγραφές χωροχρονικής κατανομής. Επιπλέον, πάνω από 250.000 δεδομένα διαμοιράστηκαν ψηφιακά με την επιστημονική κοινότητα.

Το σύστημα επιτρέπει τη διαχείριση ολόκληρης της διαδικασίας, από την επιτόπια παρατήρηση έως την ψηφιακή διάθεση – δημιουργώντας ένα νέο πρότυπο για την επιστημονική μελέτη και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.

Επιπλέον, το φυτολόγιο ανέπτυξε την εφαρμογή BioGrid, ένα εργαλείο παρατήρησης και αναγνώρισης ειδών, το οποίο διευκολύνει τόσο τους επιστήμονες όσο και το κοινό να καταγράφουν και να εντοπίζουν είδη με ακρίβεια.

Dinghushan: Το Πράσινο Μαργαριτάρι στην Τροπική Ζώνη του Καρκίνου

Το Εθνικό Φυσικό Καταφύγιο Ντινγκχουσάν στην Γκουανγκντόνγκ αποτελεί πρότυπο οικολογικής διατήρησης στην Κίνα και είναι το πρώτο εθνικό καταφύγιο της χώρας. Από το 1979 είναι μέλος του Παγκόσμιου Δικτύου Βιόσφαιρας της UNESCO.

Σήμερα, το καταφύγιο καλύπτει 1.133 εκτάρια και φιλοξενεί δάση αειθαλών πλατύφυλλων της νότιας Ασίας. Η κάλυψη των δασών φτάνει το 98%, ενώ υπάρχουν 68 είδη προστατευόμενων φυτών και 73 είδη προστατευόμενων ζώων.

Ερευνητές από τον σταθμό μελετών του Dinghushan έχουν αποδείξει ότι οι προηγούμενες εκτιμήσεις για τη δυνατότητα απορρόφησης άνθρακα των δασών στην Κίνα ήταν κατά 50% υποτιμημένες. Επιπλέον, κατέγραψαν τις επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής στους κύκλους άνθρακα, αζώτου και φωσφόρου.

Το καταφύγιο λειτουργεί και ως διεθνές κέντρο έρευνας, με συνεργασίες σε περισσότερες από 20 χώρες.

(Φωτογραφία / Xinhua)

Το νέο φυτολόγιο: Ένα σύγχρονο στολίδι γνώσης

Το 2022 ολοκληρώθηκε το νέο φυτολογικό κέντρο του SCBG, ένα σύγχρονο κτήριο φιλικό προς το περιβάλλον. Με πάνω από 1.150.000 δείγματα και αντιπροσώπευση του 70% της κινεζικής χλωρίδας, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα φυτολόγια της Ασίας.

Η κατασκευή του ακολουθεί αρχές βιωσιμότητας – διαθέτοντας πράσινες στέγες, ηλιακή ενέργεια και φυσικό αερισμό. Ονομάζεται «Πράσινο Μαργαριτάρι» λόγω του οικολογικού του σχεδιασμού και του ρόλου του ως κέντρο γνώσης.

Σήμερα, το φυτολόγιο αποτελεί και χώρο εκπαιδευτικών δράσεων για φοιτητές, επισκέπτες και ερευνητές. Όπως τονίζει ο επιμελητής Λο Σισιάο:

«Η βιοποικιλότητα δεν είναι απλώς επιστημονικό ζήτημα. Είναι και θέμα πολιτισμού. Θέλουμε οι άνθρωποι να νιώσουν ότι τα φυτά είναι μέρος του κόσμου τους».

Η εμπειρία του Βοτανικού Κήπου της Νότιας Κίνας και του Καταφυγίου Ντινγκχουσάν αποδεικνύει ότι η τεχνολογία, όταν συνδυάζεται με επιστημονική γνώση και περιβαλλοντική συνείδηση, μπορεί να αποτελέσει ισχυρό εργαλείο για την προστασία της φύσης.

Η Κίνα δείχνει τον δρόμο προς μια νέα εποχή οικολογικής διαχείρισης, όπου η διατήρηση της βιοποικιλότητας δεν αποτελεί εμπόδιο στην ανάπτυξη, αλλά βάση για βιώσιμη πρόοδο.