Ένα ταξίδι στην ιστορία των κινεζικών μαξιλαριών από πορσελάνη

Τα μαξιλάρια, με την πάροδο των αιώνων, έχουν αναμορφωθεί ριζικά, από ξύλινες και πορσελάνινες εκδόσεις μέχρι τα πιο άνετα μαξιλάρια από τρίχα χήνας που διατίθενται στα σύγχρονα σούπερ μάρκετ. Στην Κίνα, τα μαξιλάρια από πορσελάνη είναι από τα πιο καλά διατηρημένα μέσα στον χρόνο.

Στην αρχαία Κίνα, οι άνθρωποι φορούσαν περίπλοκα καλύμματα κεφαλής και συνήθως τοποθετούσαν μαξιλάρια κάτω από το λαιμό αντί για το κεφάλι. Τα σκληρά μαξιλάρια όχι μόνο παρείχαν ένα δροσιστικό αποτέλεσμα, αλλά βοηθούσαν επίσης να διατηρήσουν το χτένισμά τους και να το αποτρέψουν από το να είναι ατημέλητο.

Οι πιο καλοδιατηρημένοι τύποι μαξιλαριών στην κινεζική ιστορία είναι κατασκευασμένοι από πορσελάνη. Αυτά εμφανίστηκαν για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της δυναστείας Σουέϊ (Sui) (581-618).

Το παλαιότερο μαξιλάρι από πορσελάνη που ανακαλύφθηκε μέχρι σήμερα είναι ένα μοντέλο σε σχήμα κουτιού που ανακαλύφθηκε στον τάφο ενός αξιωματούχου με το όνομα Τζάνγκ Σένγκ (Zhang Sheng) στην πόλη Ανγιάνγκ (Anyang) στην επαρχία Χενάν (Henan) τον έκτο αιώνα.

Τα μαξιλάρια από πορσελάνη κέρδισαν δημοτικότητα και χρησιμοποιήθηκαν για πιο ποικίλες λειτουργίες κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Τανγκ (618-907). Χρησιμοποιήθηκαν για να μαλακώσουν τους καρπούς των ασθενών όταν οι Κινέζοι γιατροί έλεγχαν τους σφυγμούς τους πριν κάνουν διαγνώσεις και για να υποστηρίξουν τα χέρια όσων έγραφαν με πινέλο για να τους βοηθήσουν να έχουν σταθερότερο χέρι. Επιπλέον, οι ταξιδιώτες άρχισαν να κουβαλούν μικρά πορσελάνινα μαξιλάρια ως βοηθήματα ύπνου.

Η δυναστεία των Σονγκ (960-1279) είδε την κινεζική κεραμική και τα μαξιλάρια από πορσελάνη να ανθίζουν. Τα μαξιλάρια αυξήθηκαν σε μέγεθος και σε κλίμακα παραγωγής, ενώ εμφανίστηκαν νέες τεχνικές κατασκευής, σχέδια και διακοσμήσεις.

Ένα λευκό πορσελάνινο μαξιλάρι σε σχήμα βρέφους από τη δυναστεία των Βόρειων Σονγκ θεωρείται ένα από τα αντιπροσωπευτικά έργα αυτής της περιόδου. Καλύπτεται εξ ολοκλήρου με λευκό γλάσο, δίνοντάς του ελαφρώς κίτρινο χρώμα και λεία υφή.

Ένα αντίγραφο του κεραμικού μαξιλαριού Ντίνγκ (Ding) από τον αείμνηστο καλλιτέχνη Τσέν Γουεντζένγκ (Chen Wenzeng). [Φωτογραφία: Jiang Dong/China Daily]

Συνδυάζοντας μια αίσθηση απαλότητας και δύναμης, διαμορφώνεται με τη μορφή ενός παιδιού που βρίσκεται ξαπλωμένο σε ένα μακρόστενο κρεβάτι, με τα χέρια του σταυρωμένα σε μια κίνηση αγκαλιάς και δύο μικρά πόδια στοιβαγμένα το ένα πάνω στο άλλο. Αυτό θεωρείται αριστούργημα στην ιστορία της κινεζικής κεραμικής και τώρα φυλάσσεται στο Μουσείο του παλατιού (Palace Museum) στο Πεκίνο.

Η δυναστεία Γιουάν (1279-1368) είδε περιορισμούς στην ελεύθερη ανάπτυξη της οικονομίας των εμπορευμάτων, που οδήγησαν στην παρακμή της λαϊκής χειροτεχνίας, συμπεριλαμβανομένων των μαξιλαριών από πορσελάνη.

Ωστόσο, εκείνα που δημιουργήθηκαν σε μίμηση αρχιτεκτονικών στοιχείων ή ως σκηνικά στηρίγματα που ενσωματώνουν θέματα από δημοφιλή δράματα, όπερες και ποίηση της περιόδου εξακολουθούσαν να θεωρούνται μόδα.

Η κατασκευή αυτών των μαξιλαριών ήταν ιδιαίτερα λεπτομερής, ειδικά τα μπλε-λευκά πορσελάνινα μαξιλάρια από την πόλη Τζινντετζέν (Jingdezhen) στην επαρχία Τζιανγκσί (Jiangxi), τα οποία παρουσίαζαν περίπλοκα σκαλίσματα.

Κατά τη διάρκεια των δυναστείων Μινγκ (1368-1644) και Τσινγκ (1644-1911), τα μαξιλάρια από πορσελάνη έγιναν ακριβοθώρητα καθώς τα μαλακότερα μαξιλάρια έγιναν πιο δημοφιλή.

Αν και τα μαξιλάρια από πορσελάνη εξακολουθούσαν να παράγονται στη Βόρεια Κίνα κατά τις δεκαετίες του 1950 και του 1960, ωστόσο τις τελευταίες δεκαετίες έχουν εξαφανιστεί από την καθημερινή ζωή των ανθρώπων.

Τούτου λεχθέντος, οι Κινέζοι για πολλούς αιώνες συμπύκνωσαν τα λαϊκά έθιμα και ενδιαφέροντα διαφόρων εποχών, επιδεικνύοντας το υψηλότερο επίπεδο δεξιοτεχνίας των καιρών.

Στην Κίνα, τα μαξιλάρια από πορσελάνη είναι από τα πιο καλά διατηρημένα μέσα στον χρόνο. [Φωτογραφία/CGTN]